Η Οδύσσεια είναι το ένα από τα δύο έπη του Ομήρου. Το έπος αυτό εικάζεται, από έρευνα, ότι, ίσως, το …
Ανθρωπιστικές αξίες και Ομηρικά έπη
Τα Ομηρικά έπη αποτελούν μια μοναδική πηγή γνώσης για τον άνθρωπο του 8ου αιώνα π.Χ, τις αξίες του και τον πολιτισμό του.
Τα ομηρικά έπη αναμφίβολα θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως το αρχαιότερο έργο της λογοτεχνίας στον Ευρωπαϊκό χώρο. Οι Πυθαγόρειοι τα χαρακτήριζαν «ιερά βιβλία» και ο Αισχύλος, υποστήριζε όταν επαινούνταν οι τραγωδίες του, ότι δεν ήταν παρά ψίχουλα από το μεγάλο τραπέζι του Ομήρου.
Μέσα από τους στίχους των ραψωδιών του ο Όμηρος έδωσε στοιχεία από τα οποία μπορούμε να αντλήσουμε πληροφορίες για τον τρόπο ζωής του 8ου αιώνα π.Χ., καθώς και για τις συνήθειες και στην κουλτούρα της εποχής.
Στην Ιλιάδα και στην Οδύσσεια ο αναγνώστης συναντά ήθη, έθιμα, παραδόσεις και αξίες του αρχαίου κόσμου. Εντοπίζει μια συγκεκριμένη φιλοσοφική αντίληψη για τη ζωή και τον άνθρωπο. Διαβάζοντας στίχους τις ραψωδίες ο αναγνώστης ανακαλύπτει ένα θεσμικό υπόβαθρο το οποίο τον βοηθά να κατανοήσει τα θέματα που θίγονται, όπως είναι η «μήνις» του Αχιλλέα, ο «νόστος» του Οδυσσέα, η πίστη στους θεούς και ο σεβασμός προς τους νεκρούς.
Ποιες ανθρωπιστικές αξίες συναντώνται στα Ομηρικά έπη
Μια από τις αξίες που προβάλλεται αρχικά στα έπη του Ομήρου είναι ο σεβασμός στους θεούς. Οι θεοί του αρχαίου κόσμου παρόλες τις ανθρώπινες αδυναμίες τους, επιβάλλουν την ηθική τάξη, τιμωρούν εκείνους που πέφτουν σε ύβρη και ξεπερνούν το μέτρο. Παράλληλα, η σχέση ανθρώπων και θεών διέπεται από έναν ηθικό κώδικα ανταπόδοσης, στον οποίο υπόκεινται και οι θεοί.
Μια άλλη αξία που αποθεώνεται κατά κύριο λόγο στην Οδύσσεια είναι εκείνη του θεσμού της φιλοξενίας. Όποιος φιλοξενούσε έναν ξένο είχε πάντα την εύνοια των θεών με κυρίαρχο τον «Ξένιο» Δία.
Εξίσου σημαντικές αξίες οι οποίες είναι διαχρονικές είναι επίσης η συζυγική και γονεϊκή αγάπη με τρανταχτά παραδείγματα τον Έκτορα και την Ανδρομάχη στην πρώτη, τον Πρίαμο και τον Έκτορα, την Πηνελόπη και τον Τηλέμαχο στη δεύτερη.
Τέλος ο ίδιος ο Οδυσσέας αποτελεί το πρότυπο του ατόμου της εποχής που αντιπροσωπεύει. Πολυμήχανος, οξυδερκής αλλά και φιλοπερίεργος, βρίσκεται σε ένα ταξίδι περιπλάνησης μέσα από την οποία κατακτά τη γνώση. Μια γνώση που είναι απόκτημα όλων των βιωμάτων του έναντι στις δυνάμεις της φύσης, αλλά και της κοινωνίας της εποχής του.
Τα Ομηρικά έπη αναμφίβολα αποτελούν ένα σημαντικό κληροδότημα του πνευματικού πολιτισμού της Ελληνικής αρχαιότητας. Η επίδραση τους στην εκπαίδευση, στην ποίηση, στη ρητορική, στη φιλοσοφία αλλά και σε κάθε μορφή τέχνης, από την κεραμική και τη γλυπτική ως και την Έβδομη τέχνη, συνεχίστηκε μέσα στο πέρασμα των αιώνων και κατά την περίοδο της ύστερης αρχαιότητας, του Βυζαντίου και της Αναγέννησης, με αποτέλεσμα να αποτελέσουν θεμελιώδες στοιχείο του δυτικού πολιτισμού.
Αυτή η μοναδικότητα των Ομηρικών επών οδήγησε τον Αμερικανό κριτικό λογοτεχνίας και καθηγητή Ανθρωπιστικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ Χάρολντ Μπλουμ, ο οποίος μάλιστα το 2017 θεωρήθηκε ως ο πιο διάσημος κριτικός λογοτεχνίας στον αγγλόφωνο κόσμο, να πει χαρακτηριστικά πως «Όλοι εμείς οι εγγράμματοι του δυτικού κόσμου είμαστε γιοι και κόρες του Ομήρου».
