Άνω Πόλη: μία από τις πιο γραφικές συνοικίες της Ελλάδας-Μέρος 1ο

Αναλυτικός οδηγός για μία από τις πιο γραφικές συνοικίες της Ελλάδας, την Άνω Πόλη Θεσσαλονίκης. Μαθαίνουμε τα πάντα και ετοιμαζόμαστε για μπόλικο περπάτημα το οποίο θα μας αποκαλύψει την πλούσια ιστορία της.

Πάμε στη Θεσσαλονίκη και συγκεκριμένα σε μία από τις πιο όμορφες και γραφικές συνοικίες της Ελλάδας. Σε μια συνοικία σχεδόν ανέγγιχτη από τον χρόνο, που καταφέρνει να κρατάει την ομορφιά του παρελθόντος και μας μεταφέρει σε μια άλλη εποχή.  Στο άρθρο αυτό θα αναφερθούμε στην Άνω Πόλη. Η ιστορία της είναι πολύ πλούσια γι’ αυτό θα συνοψίσουμε πολλές πληροφορίες σχετικά με τα βασικά χαρακτηριστικά και τα μέρη που αξίζει να επισκεφτείτε όταν βρεθείτε στην Άνω Πόλη. Στα επόμενο άρθρα του αφιερώματός μας θα ασχοληθούμε με τα Βυζαντινά Τείχη και  με το Επταπύργιο (το περιβόητο Γεντί Κουλέ).

Γενικά στοιχεία για την Άνω Πόλη

Η Άνω Πόλη είναι περιοχή της Θεσσαλονίκης. Ανήκει στην Τρίτη Δημοτική Κοινότητα και παλαιότερα ονομαζόταν Πάνω Πόλη αλλά και Μπαΐρι. Είναι χτισμένη στα βορειοδυτικά και ξεκινά πάνω από την οδό Αγίου Δημητρίου, της Ολυμπιάδος και φτάνει ως την Ακρόπολη και το Επταπύργιο. Το χαρακτηριστικό της περιοχής είναι ότι δεν επηρεάστηκε καθόλου από την καταστροφική πυρκαγιά του 1917 και για αυτό το λόγο η ρυμοτομία της παραμένει αναλλοίωτη, χωρίς σοβαρές παρεμβάσεις.

Ο πληθυσμός της Άνω Πόλης

Η Άνω Πόλη κατοικήθηκε εκτός από Έλληνες, από Ισραηλίτες αλλά και από πολλούς Τούρκους. Μετά την Μικρασιατική καταστροφή και την ανταλλαγή των πληθυσμών, οι Τούρκοι αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν και στη θέση τους ήρθαν οι Μικρασιάτες πρόσφυγες. Τα σπίτια των Μικρασιατών προσφύγων ονομάστηκαν και Καστρόπληκτα. Η κυβέρνηση είχε αφήσει στο έλεος του Θεού τους πρόσφυγες και δεν τους πρόσφερε τίποτε. Αναγκάστηκαν όλα να τα κάνουν από την αρχή και μόνοι τους. Στην προσπάθειά τους, λοιπόν, να χτίσουν σπίτια για τις οικογένειές τους, οι πρόσφυγες έχτισαν πάνω ή δίπλα στα τείχη και πολλές φορές χρησιμοποίησαν υλικά από τα Τείχη, εξού και η ονομασία Καστρόπληκτα.

Πρέπει να την περπατήσεις για να την αγαπήσεις

Η Άνω Πόλη διαθέτει πολλά στενάκια, λιθόστρωτους δρόμους, καλντερίμια αλλά και πολλά σκαλοπάτια. Είναι πανέμορφα να περπατάς στους γραφικούς στενούς δρόμους της (αλλά χρειάζεται και γερά γόνατα γιατί είναι σε ανηφόρα). Πολλά κτίρια είναι αναπαλαιωμένα και διατηρητέα και αξίζει πραγματικά να τα δείτε. Ορισμένα είναι λίγο πιο μοντέρνα άλλα υπάρχουν και άλλα εγκαταλειμμένα. Εκτός από κολώνες της ΔΕΗ, υπάρχουν και φαναράκια που κάνουν την ατμόσφαιρα ακόμη πιο ζεστή. Το χειμώνα, αν περπατάς στα στενά της Άνω Πόλης, μοσχομυρίζει η περιοχή καμένο ξύλο, μιας και τα περισσότερα σπίτια έχουν τζάκια ή σόμπες. 

Πως θα επισκεφτείτε την Άνω Πόλη

Την Άνω Πόλη μπορείτε να την επισκεφτείτε με τα πόδια, με ταξί ή με λεωφορείο (Νο 22 και Νο 23). Το νούμερο 22 είναι ένα μικρό βανάκι, το οποίο ξεκινάει από την Πλατεία Μουσχουντή στις 6 το πρωί και ακολουθεί τη γραμμή ανά μισή ώρα, αλλά τελειώνει μέχρι τις 21:30 το βράδυ. Ξαναγυρνά στην Πλατεία Μουσχουντή αφού κυκλώσει την Πλατεία Δικαστηρίων, περνά από το Διοικητήριο, ανηφορίζοντας προς την Ολυμπιάδος και καταλήγοντας στα δρομάκια της Άνω Πόλης με στάσεις. 

Ιστορικές Εκκλησίες

Στην περιοχή βρίσκονται σημαντικές βυζαντινές εκκλησίες όπως ο Ναός του Οσίου Δαβίδ (Μονή Λατόμου), ο Ναός του Αγίου Νικολάου του Ορφανού, η Μονή Βλατάδων, ο Ναός της Αγίας Αικατερίνης, ο Ναός των Ταξιαρχών, ο Ναός του Προφήτη Ηλία.

Οι ομορφότερες πλατείες

• Πλατεία Τσινάρι

Το Τσινάρι είναι μια γραφική και όμορφη πλατεία με πλακόστρωτους δρόμους, παραδοσιακά σπίτια και ωραίες ταβέρνες. Είναι το σήμα κατατεθέν της Άνω Πόλης μιας και εκεί βρίσκεται το τελευταίο δείγμα τούρκικου καφενείου, το ιστορικό και παραδοσιακό «Καφέ Ουζερί Τσινάρι», το οποίο χτίστηκε το 1885 από έναν Τούρκο, που ονομαζόταν Κιοσσές.  Η πλατεία πήρε το όνομά της από το μεγάλο πλάτανο που υπάρχει εκεί. Cinarli στα τούρκικα θα πει πλάτανος εξού και το όνομα. Δίπλα στο καφενείο-ουζερί βρίσκεται και η Κρήνη του Μουράτ Β’. Έχει βυζαντινό ανάγλυφο και μια γούρνα με νερό, είναι κατασκευασμένη από ρωμαϊκή μαρμάρινη σαρκοφάγο με ελληνικές επιγραφές. Στην περιοχή υπάρχουν και άλλα εξαιρετικά διατηρητέα κτίρια όπως για παράδειγμα το κτίριο στο οποίο στεγάζεται το Αρχείο Χαρτογραφικής Κληρονομιάς (Εθνική Χαρτοθήκη).

• Πλατεία Τερψιθέας

Πρόκειται για μια ανηφορική πλατεία, όπου εκεί υπάρχει ο Τουρμπές του Μουσά Μπαμπά, είναι το μοναδικό ακέραιο οθωμανικό μαυσωλείο στη Θεσσαλονίκη. Κτίστηκε το 16ο αιώνα και εκεί βρίσκεται θαμμένος ο Μουσά Μπαμπά, ένας άγιος μουσουλμάνος του τάγματος των Μπεκτασήδων Δερβίσηδων.

• Πλατεία Αγίων Αναργύρων

Εκεί βρίσκεται η ομώνυμη εκκλησία και το γκρεμισμένο μιναρέ του Ποπάρα τζαμί. Είναι μια όμορφη, πυκνόφυτη πλατεία, με κιόσκι, παγκάκια,  χώρο για παιχνίδι και χαλάρωση.

• Πλατεία Ρομφέη

Η πλατεία Ρομφέη (ή Κουλέ Καφέ ή Κρίσπου) έχει μεγάλη ιστορία και είναι αρκετά δημοφιλής. Μπορεί να υπάρχουν πολλές παραδοσιακές ταβέρνες και καφενεία αλλά το ατού της περιοχής είναι ένα πολύ όμορφο νεοκλασικό κτίριο επί της οδού Κρίσπου 7 όπου στεγάζεται η δημοτική βιβλιοθήκη της Άνω Πόλης. Ανατολικά της πλατείας του Κουλέ Καφέ σώζεται το μοναδικό δημόσιο λουτρό της βυζαντινής εποχής, γνωστό ως «Κουλέ Χαμάμ». Χτίστηκε στα τέλη του 13ου αι. και λειτούργησε ως συνοικιακό λουτρό για Έλληνες, Ισραηλινούς και Τούρκους της Άνω Πόλης. Υπάγεται στην Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων της Θεσσαλονίκης και αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ.

• Πλατείας Καλλιθέας 

Πρόκειται για μια πολυσύχναστη πλατεία, η οποία συγκεντρώνει παρέες νέων και φοιτητών. Έχει μια μικρή παιδική χαρά ενώ απέναντι είναι η εκκλησία του Αγίου Νικολάου Ορφανού.

• Πλατεία Τσιτσάνη

Το όνομα το πήρε από τον μεγάλο συνθέτη, στιχουργό και τραγουδιστή Βασίλη Τσιτσάνη. Ο Τσιτσάνης είχε μεγάλη αδυναμία και αγάπη για την «Όμορφη Θεσσαλονίκη». Άλλωστε η παραμονή του στη Θεσσαλονίκη αποτέλεσε και τον πιο δημιουργικό σταθμό της καριέρας του. Όσο αναφορά την πλατεία στην Άνω Πόλη, είναι αρκετά μικρή και την κοσμεί η προτομή του Τσιτσάνη. Κάθε Σεπτέμβριο, η Κοινότητα διοργανώνει την εκδήλωση «Βραδιά Τσιτσάνη» με μουσικά σχήματα που ερμηνεύουν τραγούδια του.

Συντάκτης: Μαρία Μάμαλη,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.