Η παράσταση του ακτιβισμού ξεκίνησε με σκηνοθέτη… τα social media

Από το ένα viral βίντεο στο άλλο και κάπου ανάμεσα σε διάφορα retweet και repost, η αυλαία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης με προσεχείς προσωπικότητες τα hashtag του #BlackLivesMatter, #MeToo και προσφάτως #PrayforAfghanistan έχει πάρει διαστάσεις ενός δικαστηρίου κοινωνικής δικαιοσύνης, στα πλαίσια του οποίου ο κάθε ΄΄σωστός΄΄ χρήστης οφείλει να αναλάβει part time ρόλο ακτιβιστή, προκειμένου να γλιτώσει την θανατική ποινή του διαδικτύου, το λεγόμενο cancel. 

Και αν δεν είσαι και εσύ μέρος της κάθε διαδικτυακής διαμαρτυρίας, ανάλογα με τα προσεχώς νέα και hashtags της εποχής, τότε είναι και που η εικόνα της διαδικτυακής σου ταυτότητας δύσκολα καθαρίζεται. Σίγουρα η συνεισφορά στην ευαισθητοποίηση του κοινού είναι ένα βήμα προς τη μαζική αλλαγή της νοοτροπίας και την ενημέρωση και εννοείται πως στον 21ο αιώνα η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν έναν από τους τρόπους επίτευξής τους. Αν, όμως, δεν θέλουμε να ξεγελάμε τους εαυτούς μας, είναι ώρα να παραδεχτούμε πως ένα story, ένα hashtag και ένα tweet δεν αποτελεί σφραγίδα ούτε έμπειρου ακτιβιστή, ούτε ευαισθητοποιημένου πολίτη. Γιατί, όταν το κάθε hashtag φτάσει στο τέλος της εποχιακής παράστασής του και βυθιστεί στο ατελείωτο αρχείο των “προσεχώς”, η πλειοψηφία των διαδικτυακών χρηστών θα επιστρέψει στην κανονικότητά της, ήσυχη πως έχει γλιτώσει από τα δίχτυα της διαδικτυακής διαπόμπευσης και σίγουρη πως έχει εκπληρώσει το χρέος του ενεργού πολίτη απέναντι στην κοινωνία.

Η Ελλάδα κατέλαβε και αυτή στιγμιαία την πρώτη θέση μέσα στη θάλασσα των hashtags με το #PrayforGreece, το οποίο λειτούργησε ως αγγελιοφόρος πολλών σκληρών εικόνων με πρωταγωνιστή πορτοκαλοκόκκινα τοπία, καπνό και τη μαζική καταστροφή που υπέστησαν διάφορες περιοχές της Ελλάδας, λόγω του σίριαλ των καλοκαιρινών πυρκαγιών. Είναι βέβαιο ότι χωρίς τη μαζική εξάπλωση των repost και των retweets, η είδηση αυτή δεν θα είχε αποκτήσει την παγκοσμίων διαστάσεων ευαισθητοποίηση και σημασία που της αναλογεί. Στην επιφάνεια, λοιπόν, ο μέσος χρήστης είτε Έλληνας, είτε όχι, που θα επιλέξει να μοιραστεί ένα τέτοιο γεγονός με τους ακόλουθούς του, δεν φαίνεται να έχει παρά μόνο ανιδιοτελείς σκοπούς. Εις βάθος η αλήθεια είναι, όμως, πως ο μέσος χρήστης μέσων κοινωνικής δικτύωσης δε θα χρησιμοποιήσει το #PrayforGreece ή το οποιοδήποτε hashtag για να ευαισθητοποιήσει το κοινό ή για να σταθεί ως παράδειγμα ενεργού ακτιβιστή. Ο μέσος χρήστης είτε θα περιμένει ως αντάλλαγμα μία κοινωνικού τύπου ασπίδα, είτε μία ήρεμη συνείδηση πως είναι πράγματι ένας υπεύθυνος και ενεργός πολίτης. Και έτσι, χωρίς ούτε μία συμμετοχή σε ένα εθελοντικό δρώμενο και χωρίς ούτε μία δωρεά για τον κάθε Έλληνα πυρόπληκτο, την κάθε Καμπούλ, την κάθε κακοποιημένη γυναίκα και τον κάθε έγχρωμο που ασφυκτιά, κάνοντας μία κοινοποίηση του ενός δευτερολέπτου στο Instagram ή το Twitter θα κοιμάται ικανοποιημένος το βράδυ. Όσο, λοιπόν, το φαίνεσθαι είναι ασφαλές από τις επικριτικές ματιές του διαδικτυακού κόσμου, το είναι όλο και περισσότερο κινδυνεύει από τον ανθρώπινο εγωκεντρισμό.

Το φαινόμενο αυτό, ο λεγόμενος «performative activism», ο μόνος σκοπός που υπηρετεί είναι να λειτουργεί ως προσωρινό κατασταλτικό της ανθρώπινης αδιαφορίας και της κοινωνικοπολιτικής απάθειας. Αυτού του είδους ο ακτιβισμός και κατ’ επέκταση ο άνθρωπος που τον δημιουργεί, δεν αντιμετωπίζει τα κοινωνικά προβλήματα και τις φυσικές καταστροφές ως πραγματικότητα. Αντίθετα, τα βλέπει ως μέσα εποχιακού σασπένς, τα οποία προσθέτουν ακόμα ένα πλεονέκτημα στην εικονική προσωπικότητά του, όποτε επιλέξει στιγμιαία συνήθως να τα αναγνωρίσει. 

Τότε η ανθρώπινη δυστυχία μοιάζει με κομπάρσο στην ατομική παράσταση του κάθε διαδικτυακού χρήστη, που με την ανάλογη κοινοποίηση προσπαθεί να επιβεβαιώσει στους θεατές του πόσο «καλός» και «συνειδητοποιημένος» πολίτης είναι. Η εκμετάλλευση αυτή της ανθρώπινης δυστυχίας ως μέσο αυτοπροβολής και αυτοέπαινου είναι απλώς ένα «περιτύλιγμα» του δήθεν ακτιβισμού, που πλαισιώνει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και απόδειξη του πόσο πραγματικά ελαττωματικοί είναι οι «άγραφοι» κανόνες που επιβάλλουν έμμεσα στους χρήστες τους.

Αντί να χρησιμοποιούμε το κάθε hashtag προκειμένου να παρουσιάσουμε τους εαυτούς μας ως “μοντέρνους ήρωες” και να χαΐδεψουμε το “εγώ” μας, είναι καλύτερο για χάρη της οποιασδήποτε πυρκαγιάς τις επόμενες φορές που θα προκύψει, να επιλέξουμε να αφήσουμε τον ναρκισσισμό μας στο παρασκήνιο. 

Και ας σταματήσουμε να απαγγέλουμε μακροπερίοδους μονόλογους. Αντιθέτως, ήρθε η ώρα να αφήσουμε τα φανταχτερά λόγια και να ασχοληθούμε με τη σκηνοθεσία. Όχι αυτή του έργου των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, αλλά του έργου της δυσάρεστης και παράλληλα μετατρέψιμης, όμως, πραγματικότητας.

Συντάκτης: Φιλαρέτη Χρηστίδη,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.