Γιατί χρησιμοποιούμε σαρκασμό;

Ο σαρκασμός μπορεί να είναι διασκεδαστικός και να έχει χιουμοριστική διάσταση, ωστόσο, κάποιες φορές, πίσω από τον σαρκασμό κρύβεται μία κακία που, σε συνδυασμό με ένα ανάλογο ύφος, μπορεί να ενοχλήσει τον δέκτη και να τον εκλάβει ως προσωπική επίθεση.

Ο σαρκασμός χρησιμοποιείται για να δηλωθεί το αντίθετο από αυτό που θέλετε να πείτε σε μία συζήτηση και τον καταλαβαίνουμε, κυρίως, από τον τόνο της φωνής του ατόμου που τον χρησιμοποιεί.

Πολλοί συμφωνούν ότι ο σαρκασμός είναι δείγμα ευφυούς και πνευματώδη ανθρώπου. Μάλιστα, λέγεται ότι συνδέεται με τη δημιουργικότητα, μιας και αναγκάζει τον εγκέφαλο να εξασκηθεί περισσότερο και να σκεφτεί πιο αφηρημένα και δημιουργικά. 

Σίγουρα, αυτό δε σημαίνει απαραίτητα ότι τα άτομα που χρησιμοποιούν συχνά σαρκασμό είναι πιο έξυπνοι, ωστόσο φαίνεται ότι έχουν γνώση της  Θεωρίας του Νου και μπορούν να συμπεράνουν τις προθέσεις των άλλων και να αναγνωρίζουν τα συναισθήματα, τις ελπίδες, τους φόβους και τις πεποιθήσεις τους. 

Ο σαρκασμός, επειδή υπονοεί το αντίθετο από το πραγματικό νόημα, πολλοί δυσκολεύονται να τον εντοπίσουν, ενώ άτομα με αυτισμό, σχιζοφρένεια ή Αλτσχάιμερ δεν τον καταλαβαίνουν.

Ο σαρκασμός μπορεί να είναι διασκεδαστικός και να έχει χιουμοριστικές προθέσεις, ενώ πολλές σειρές, ταινίες και βιβλία τον έχουν εξυμνήσει, παρουσιάζοντας τα άτομα που τον χρησιμοποιούν ως πολύ έξυπνα και αστεία. Ωστόσο, κάποιες φορές, πίσω από τον σαρκασμό κρύβεται μία εχθρότητα που, σε συνδυασμό με ένα ανάλογο ύφος, μπορεί να ενοχλήσει τον δέκτη και να φανεί σαν προσωπική επίθεση. Ο σαρκασμός, αν ξεπεράσει τα όρια και γίνεται επαναλαμβανόμενος και έντονος, μπορεί να θεωρηθεί λεκτικό bullying. Πολλοί, ωστόσο το επιτρέπουν, παρόλο που τους ενοχλεί, καθώς είναι καλά καμουφλαρισμένος.

Τι κρύβεται πίσω από τον σαρκασμό;

Μερικοί κοινοί λόγοι για τους οποίους κάποιος είναι έντονα σαρκαστικός με τους γύρω του, είναι:

1. Ανασφάλεια. Αν το άτομο νιώθει κατώτερο από τους άλλους, ασυνείδητα προσπαθεί να τους ρίξει, για να νιώσει καλύτερα. Οι ανασφαλείς άνθρωποι συχνά προσπαθούν να «πειράξουν» ή να υπονομεύσουν τους γύρω τους, σε μία προσπάθεια να νιώσουν σημαντικοί και ότι η αξία τους ανεβαίνει.

2. Φόβος. Ο σαρκασμός χρησιμοποιείται και σε περίπτωση που το άτομο φοβάται να ζητήσει ή να πει κάτι ευθέως. Μπορεί να πει, για παράδειγμα, ένα αστειάκι για τα παπούτσια του φίλου, επειδή φοβάται να του πει με ειλικρίνεια ότι δεν του αρέσουν. Όταν δε θέλει να πει κάτι το οποίο μπορεί να πληγώσει τους άλλους, καταφεύγει σε σαρκαστικά αστεία, τα οποία ωστόσο, μπορεί και πάλι να πειράξουν τους άλλους και να τους κάνει να αναρωτιούνται, αν αστειεύεται ή όχι.

3.Θυμός. Ο σαρκασμός μπορεί να είναι παθητικοεπιθετικός και να υποδηλώνει μία λανθάνουσα μορφή θυμού. Αν το άτομο νιώθει πληγωμένο ή προσβεβλημένο από κάποιον, χρησιμοποιεί τον σαρκασμό ως μεταμφίεση για να αντεπιτεθεί, χωρίς να δείξει ότι έχει ενοχληθεί. Αντίστοιχα, αν έχει περάσει δύσκολα χρόνια, έχοντας υποστεί bullying σε μικρή ηλικία, έχει εσωτερικεύσει έναν θυμό, τον οποίο ξεσπάει αργότερα σε άλλους, μέσα από τον σαρκασμό.

4.Ανάγκη για προσοχή. Πολλές φορές, η προσοχή που μας δίνουν οι άλλοι, μας κάνει να νιώθουμε ότι έχουμε αξία. Έτσι, το άτομο που θέλει απεγνωσμένα προσοχή, προσπαθεί να το καταφέρει με σαρκασμό, εις βάρος άλλων. Ο φόβος τροφοδοτεί την εγωιστική συμπεριφορά. Υπάρχουν, όμως, πολλοί τρόποι να χρησιμοποιήσουμε χιούμορ, χωρίς να πληγώνουμε τους άλλους. 

Αν αντιμετωπίζουμε σαρκαστικά άτομα στον περίγυρό μας και ενοχλούμαστε από αυτά, μερικοί τρόποι να το διαχειριστούμε είναι:

• Να απαντήσουμε κυριολεκτικά στον σαρκασμό
• Να χαμογελάσουμε και να απαντήσουμε με χιούμορ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Πώς μπορούμε να απαντάμε με χιούμορ, όταν οι άλλοι μας ζορίζουν με ερωτήσεις ή αρνητική κριτική;

• Να αγνοήσουμε τελείως το άτομο
• Να είμαστε ήρεμοι και να μην επηρεαζόμαστε
• Να γυρνάμε τη συζήτηση στο σαρκαστικό άτομο, λέγοντας του: «Είσαι καλά; Φαίνεσαι περίεργος σήμερα».

Αν ο σαρκασμός που λαμβάνουμε είναι κακόβουλος και μας ενοχλεί, είναι σημαντικό να μην επηρεαζόμαστε, ό,τι κι αν λένε εις βάρος μας. Αν είμαστε δυνατοί, αργά ή γρήγορα το σαρκαστικό άτομο θα δει τις ανασφάλειές του και θα πρέπει να αποφασίσει τι θα κάνει γι’ αυτό. Όπως και να έχει, εμείς γνωρίζουμε την αξία μας και δεν αφήνουμε τίποτα να την υπονομεύσει.  

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Η αξία μας δεν μειώνεται, όσο κι αν μας χτυπάνε

Συντάκτης: Ευρυδίκη Αγάτσα,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.