Φερνάντο Μποτέρο: ένας ογκώδης ζωγράφος

Ο ζωγράφος, σκιτσογράφος και γλύπτης Φερνάντο Μποτέρο θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες της Λατινικής Αμερικής. Ο ίδιος δεν εντάσσει τον εαυτό του στις διεθνείς τάσεις της τέχνης.

«Για να ανακαλύψεις την υπογραφή σου – αυτό το στοιχείο που χωρίς όνομα κάνει τους γύρω να αναγνωρίζουν ότι ένα έργο είναι δικό σου – θα πρέπει να συνομιλήσεις για λίγο με την τρέλα που κρύβεις μέσα σου. Ο καλλιτέχνης είναι ένας άνθρωπος που δεν ζει φυσιολογικά· τον ενδιαφέρει η ζωή από την οπτική που όλοι οι άλλοι δεν μπορούν να δουν»

Τα λόγια του αυτά φτάνουν να περιγράψουν το έργο του μεγαλύτερου λατινοαμερικανού καλλιτέχνη εν ζωή, Φερνάντο Μποτέρο. Πράγματι, πίνακες και γλυπτά του Μποτέρο αναγνωρίζονται με την πρώτη ματιά. Ογκώδεις διαστάσεις αντικειμένων, υπερτροφικές, ευτραφείς ανθρώπινες μορφές πέρα από και ρεαλισμό, ζωγραφισμένες με ζωηρά χρώματα ή πλασμένες από μονόχρωμο μπρούντζο ξεχωρίζουν το έργο του.

Το χαρακτηριστικό του στυλ, γνωστό ως μποτερισμός, έχει εδραιωθεί σε παγκόσμια κλίμακα δίνοντας νέα διάσταση και πνοή σε καθημερινές εικόνες και σκηνές. Ωστόσο, η καλλιτεχνική του δημιουργία δεν ακολούθησε εξ αρχής αυτή την πορεία.

Γεννημένος το 1932 στην πόλη Μεδεγίν της Κολομβίας, γνωστή για τις κακόφημες συνοικίες της, έρχεται πρώτη φορά σε επαφή με τη ζωγραφική εξ ολοκλήρου από βιβλία και αντίγραφα.

Τα έργα της πρώιμης περιόδου της καλλιτεχνικής δημιουργίας είναι εμπνευσμένα από τη Γαλλική επανάσταση. Το 1952, εγκαταστάθηκε στη Μαδρίτη, ώστε να σπουδάσει ζωγραφική στην Ακαδημία του Σαν Φερνάντο. Ωστόσο, παρέμεινε εκεί μόνο για δύο εξάμηνα όπου μελέτησε τα κλασικά έργα που φιλοξενούνταν στο μουσείο του Πράδο. Την ίδια χρονιά, οργανώθηκε η πρώτη του ατομική έκθεση με μεγάλη επιτυχία στη γκαλερί του Leo Matiz και συμμετείχε στο 9ο Σαλόνι Κολομβιανών Καλλιτεχνών κερδίζοντας το δεύτερο βραβείο, γεγονός που του εξασφάλισε φήμη στον κύκλο των καλλιτεχνών και διανοουμένων της Μπογκοτά, αλλά και αρκετά χρήματα ώστε να πραγματοποιήσει ένα ταξίδι στην Ευρώπη. Έτσι, επισκέφτηκε για ένα διάστημα το Παρίσι, στην Ιταλία και μετακόμισε στη Φλωρεντία, όπου γράφτηκε στην Ακαδημία του Αγίου Μάρκου. O Μποτέρο σπούδασε για πρώτη φορά τις θεωρητικές βάσεις της ζωγραφικής παράλληλα με τις τεχνικές πλευρές της.

Το 1955, αναχώρησε από τη Μπογκοτά για το Μεξικό, το οποίο πρωταγωνιστούσε εκείνη την εποχή στην καλλιτεχνική ζωή της Λατινικής Αμερικής, με καλλιτέχνες διεθνούς ακτινοβολίας όπως η Φρίντα Κάλο. Εκεί, επηρεάστηκε από το μοντέρνο κίνημα στο Μεξικό υιοθετώντας ογκώδεις και παραμορφωμένες φιγούρες, στοιχεία που τα επόμενα χρόνια θα συνιστούσαν το κύριο χαρακτηριστικό του έργου του. Ωστόσο, δεν παχαίνει τα μοντέλα του για να τα ειρωνευτεί ή για να τα σαρκάσει, αλλά έλκεται από το «παιχνίδι των όγκων» από τις καθημερινές ιστορίες. Σκοπός του είναι να υπογραμμίσει και να σχολιάσει κοινωνικά προβλήματα μέσω των φιγούρων του.

Τα δημιουργήματά του καλύπτουν μία ποικιλία θεμάτων, από προσωπογραφίες (συνήθως ομαδικές), τοπία και αναπαραστάσεις νεκρής φύσης και καθημερινών σκηνών της λατινοαμερικανικής μικροαστικής τάξης σε «παραφράσεις» γνωστών πινάκων, όπως τη Μόνα Λίζα του Λεονάρντο και το Παιδί του Vallecas, έργο του Ντιέγκο Βελάσκεθ.

Τομή στο έργο του ήταν οι 23 πίνακες για τη βία στην Κολομβία εξαιτίας των καρτέλ ναρκωτικών, που παρουσίασε το 2004. Το 2005 κέρδισε ιδιαίτερη προσοχή για τη σειρά έργων του Abu Ghraib, την οποία αποκαλούσε «ζωγραφική δηλητήριο». Η έκθεση αυτή παρουσίαζε τα βασανιστήρια των κρατουμένων στις φυλακές των Ηνωμένων Πολιτειών του Abu Ghraib κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Ιράκ και παρουσιάστηκε στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες το 2007. Όλα αυτά επαναδιατυπωμένα σε πληθωρικές και γεμάτες φιγούρες.

Ο Μποτέρο και οι «χοντρές» του φιγούρες, όπως αναφέρει ο ίδιος, άλλαξαν τη σύγχρονη τέχνη, ανοίγοντας έναν ξεχωριστό δρόμο δημιουργίας και έκφρασης.

Συντάκτης: Μαριαλένα Κωτούλα,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.