7 σημάδια ότι βιώνετε γνωστική δυσαρμονία

Η γνωστική δυσαρμονία εμφανίζεται όταν οι πεποιθήσεις, οι αξίες ή οι στάσεις μας έρχονται σε αντίθεση με τις πράξεις μας, προκαλώντας εσωτερική ένταση. Μπορεί να επηρεάσει την ψυχική μας υγεία, αν δεν την αναγνωρίσουμε και διαχειριστούμε σωστά.

Τι είναι η γνωστική δυσαρμονία;

Ο όρος «γνωστική δυσαρμονία» επινοήθηκε από τον ψυχολόγο Leon Festinger το 1957. Σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχολογική Ένωση, ο Festinger θεώρησε ότι τα στοιχεία της γνώσης, δηλαδή οι γνωσίες, μπορεί να είναι συναφή ή μη συναφή μεταξύ τους. Όταν είναι συναφή, μπορούν να είναι αρμονικά (το ένα προκύπτει από το άλλο) ή δυσαρμονικά (το ένα αντικρούει το άλλο).

Ο Festinger χρησιμοποίησε τον όρο «δυσαρμονία» για να περιγράψει την ψυχολογική δυσφορία που βιώνει κάποιος όταν υπάρχει αυτή η ανακολουθία μεταξύ των γνωσιών του. Το άτομο επιδιώκει να μειώσει τη δυσαρμονία αυτή είτε αποφεύγοντας πληροφορίες που την ενισχύουν είτε προσαρμόζοντας τις πεποιθήσεις του.

Η γνωστική δυσαρμονία προσφέρει μια εξήγηση για το πώς οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν τις ασυνέπειες στις σκέψεις τους και γιατί προσαρμόζουν τη στάση τους όταν οι σκέψεις, τα λόγια ή οι συμπεριφορές τους συγκρούονται.

Τι προκαλεί τη γνωστική δυσαρμονία;

Η γνωστική δυσαρμονία προκύπτει όταν η σκέψη, η στάση ή η συμπεριφορά μας συγκρούεται με νέες πληροφορίες ή εσωτερικά μηνύματα που έχουμε εσωτερικεύσει.

Οι πιο κοινές αιτίες περιλαμβάνουν:

• Νέα πληροφόρηση που αμφισβητεί όσα ήδη πιστεύουμε.
• Κοινωνικές πιέσεις που μας ωθούν να ενεργούμε αντίθετα με τις αξίες μας.
• Αποφυγή συγκρούσεων, όπου αποδεχόμαστε κάτι που δεν συμβαδίζει με τις προσωπικές μας αρχές.

Σημάδια της γνωστικής δυσαρμονίας

Η γνωστική δυσαρμονία επηρεάζει διαφορετικά τον καθένα. Μερικά από τα συνηθισμένα σημάδια είναι:

• Αίσθημα δυσφορίας χωρίς εμφανή λόγο, ειδικά μετά από μια απόφαση.
• Δυσκολία στη λήψη αποφάσεων ή παράλυση κατά τη διαδικασία επιλογής.
• Αμφισβήτηση των αποφάσεών σας μετά την πραγματοποίησή τους ή αίσθημα ενοχής γι’ αυτές.
• Δυσφορία όταν σκέφτεστε συμπεριφορές σας που δεν ταιριάζουν με τις αξίες σας.
• Υποχωρείτε σε κοινωνικές πιέσεις ακόμα και όταν αυτό αντιτίθεται στα πιστεύω σας.
• Αμφισβητείτε την ηθική σας πυξίδα.
• Αδυναμία εξισορρόπησης των προσωπικών σας αναγκών με τις απαιτήσεις των άλλων.

Παραδείγματα γνωστικής δυσαρμονίας

• Πιστεύετε ότι η ανδρική ταυτότητα συνδέεται με την οικονομική παροχή, αλλά βρίσκεστε σε μια σχέση όπου δεν είστε ο κύριος πάροχος.
• Έχετε μεγαλώσει με την άποψη ότι οι άνδρες πρέπει να είναι δυνατοί και ανέκφραστοι, αλλά νιώθετε άνετα να εκφράζετε τα συναισθήματά σας.
• Θέλετε να τρώτε πιο υγιεινά, αλλά συνεχίζετε να επιλέγετε γρήγορο φαγητό λόγω ευκολίας, νιώθοντας ενοχές γι’ αυτό.

Επιπτώσεις της γνωστικής δυσαρμονίας

Η γνωστική δυσαρμονία μπορεί να οδηγήσει σε:

• Καταπίεση συναισθημάτων ή άρνηση της πραγματικότητας.
• Στρες και συναισθήματα ανεπάρκειας.
• Αλλαγές στη διάθεση, τη συμπεριφορά και τη διαδικασία λήψης αποφάσεων.
• Άγχος και κατάθλιψη λόγω της προσπάθειας αναπροσαρμογής των αξιών.
• Προβλήματα στις σχέσεις, καθώς το άτομο μπορεί να προβάλλει τη δυσφορία του στους άλλους.

Ωστόσο, η γνωστική δυσαρμονία μπορεί να έχει και θετικές επιπτώσεις, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε προσωπική ανάπτυξη και αναθεώρηση αξιών.

Πώς να διαχειριστείτε τη γνωστική δυσαρμονία

• Λάβετε συνειδητές αποφάσεις, λαμβάνοντας υπόψη τις αξίες και τις ανάγκες σας.
• Θέστε υγιή όρια και υπερασπιστείτε τις αξίες σας.
• Αποφύγετε την αυτόματη λήψη αποφάσεων λόγω πίεσης ή κοινωνικών απαιτήσεων.
• Κάντε ένα διάλειμμα από τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, αν νιώθετε αναποφάσιστοι.
• Αμφισβητήστε τις πεποιθήσεις σας και αναζητήστε νέες πληροφορίες για την εξέλιξή σας.
• Διερευνήστε την προσωπική σας ταυτότητα και τις βαθιά ριζωμένες αξίες σας.

«Όσο περισσότερο επικεντρωνόμαστε στις προσωπικές μας ανάγκες και επιθυμίες, τόσο περισσότερο μειώνουμε τη δυσαρμονία, καθώς η συμπεριφορά και οι σκέψεις μας θα είναι πιο συνεπείς μεταξύ τους».

Αν η γνωστική δυσαρμονία σας προκαλεί έντονη δυσφορία, άγχος ή κατάθλιψη, ζητήστε βοήθεια από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας.

Μετάφραση-Επιμέλεια από το πρωτότυπο: Σιαφίλιου Θεοδώρα

Συντάκτης: Flowmagazine,

Influence:

Ο στόχος του flowmagazine.gr είναι να προβάλλει τις θετικές ιδέες, δράσεις και πληροφορίες από την Ελλάδα και τον κόσμο…