11 συχνά γλωσσικά λάθη. Εσείς το λέτε σωστά;

Η σωστή χρήση της ελληνικής γλώσσας πρέπει να αποτελεί ζητούμενο για όλους μας. Ακολουθούν 11 λάθη που κάνουμε συχνά στον καθημερινό μας λόγο.

1. Υπέγραψε

Η προστακτική είναι μια έγκλιση που δεν παίρνει αύξηση. Το σωστό είναι υπόγραψε και όχι υπέγραψε, ανάπνεε και όχι ανέπνεε.

2. Πιο καλύτερος

Ο συγκριτικός βαθμός των επιθέτων σχηματίζεται με δυο τρόπους, είτε με το επίρρημα πιο και το επίθετο στον θετικό βαθμό είτε με την κατάληξη του συγκριτικού βαθμού στο θέμα του επιθέτου, όχι όμως και με τα δύο μαζί. Το σωστό είναι καλύτερος ή πιο καλός.

3. Στις μία

Όταν λέμε την ώρα, χρησιμοποιούμε πληθυντικό αριθμό όταν πρόκειται για πολλές ώρες. Όταν, όμως, πρόκειται για τη μία, τότε, επειδή ακριβώς είναι μία ώρα, χρησιμοποιούμε ενικό. Το σωστό είναι στη μία.

4. Ο ψήφος

Πολλές φορές χρησιμοποιούμε το ουσιαστικό ψήφος σαν αρσενικό, ενώ είναι θηλυκό και κλίνεται αναλόγως. Σε αυτό επηρεαζόμαστε από την κατάληξη -ος, που είναι συνήθως κατάληξη αρσενικών ουσιαστικών. Υπάρχουν, όμως, και θηλυκά που λήγουν σε -ος (π.χ. η οδός, η μέθοδος, η πρόοδος). Σωστό, λοιπόν, είναι όταν λέμε “πήρε πολλές ψήφους” και όχι “πήρε πολλούς ψήφους”.

5. Οκτώμβριος

Ο μήνας Οκτώβριος είναι ο μοναδικός μήνας που δεν χρειάζεται  -μ- όπως οι υπόλοιποι μήνες (Σεπτέμβριος, Νοέμβριος, Δεκέμβριος). Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι προέρχεται από τη λατινικό αριθμητικό octo (οκτώ), που δεν έχει m στο τέλος, σε αντίθεση με τα septem (επτά), novem (εννιά) και decem (δέκα), από τα οποία προήλθαν οι ονομασίες των άλλων μηνών. Επομένως, το σωστό είναι Οκτώβριος και όχι Οκτώμβριος.

6. Θα εφιστήσω την προσοχή

Το ρήμα εφιστώ είναι σύνθετο, από την πρόθεση επί και τον αρχαίο ρηματικό τύπο ιστώ, παράλληλο τύπο του ρήματος ίστημι. Επειδή το ιστώ στην αρχαιότητα έπαιρνε δασεία, το -π- της πρόθεσης τράπηκε στο δασύ -φ-, που, έτσι, έγινε όμοιο με το δασυνόμενο αρχικό φωνήεν του ρήματος. Το γλωσσικό αυτό φαινόμενο ονομάζεται αφομοίωση.

Προσοχή όμως: Ενώ είναι σωστό να πούμε στον ενεστώτα “εφιστώ την προσοχή”, στον μέλλοντα θα πούμε “θα επιστήσω την προσοχή” και στον αόριστο “επέστησα την προσοχή”. Και αυτό, διότι στους χρόνους αυτούς δεν υπάρχει πια δασεία, ώστε το -π-της πρόθεσης να τραπεί στο δασύ -φ-. Ο μέλλοντας έχει ως πρώτο συνθετικό το επί και ως δεύτερο συνθετικό τον τύπο στήσω. Ο αόριστος σχηματίζεται με πρώτο συνθετικό το επί και δεύτερο συνθετικό τον τύπο έστησα, ο οποίος, όμως, δεν έπαιρνε δασεία αλλά ψιλή.

7. Παρεπιπτόντως

Η σωστή λέξη είναι παρεμπιπτόντως και σημαίνει «με την ευκαιρία». Συντίθεται από την πρόθεση παρά και το ρήμα εμπίπτω.

8. Εξ απαλών ονύχων

Αυτή η φράση σημαίνει “από την παιδική ηλικία κάποιου” και όχι “επιφανειακά”. Άρα μια σωστή φράση θα ήταν “Παίζει πιάνο εξ απαλών ονύχων”, δηλαδή από την παιδική του ηλικία.

9. Υπέρ του δέοντος

Συχνά πολλοί βάζουν την μετοχή δέον σε γενική, ενώ η φράση αυτή σχηματίζεται με πτώση αιτιατική μετά την πρόθεση υπέρ, διότι εκφράζεται υπέρβαση. Σωστή είναι, λοιπόν, η φράση υπέρ το δέον και σημαίνει “παραπάνω από όσο πρέπει, υπερβολικά”.

Η πρόθεση υπέρ ακολουθείται από γενική πτώση μόνο όταν δηλώνει υπεράσπιση (π.χ. υπέρ πατρίδος, υπέρ βωμών και εστιών).

10. Κατ’ αρχήν και κατ’ αρχάς

Η φράση κατ’ αρχάς σημαίνει “αρχικά” και δείχνει χρόνο,

Η φράση κατ’ αρχήν σημαίνει “κατά κανόνα, ως θέση αρχής” και δείχνει τρόπο..

Άρα η σωστή φράση για να δηλώσουμε χρονική ακολουθία είναι κατ’ αρχάς, π.χ. “Κατ’ αρχάς, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για την πρόσκληση”.

11. Του ακριβή

Τα επίθετα με κατάληξη σε –ής σχηματίζουν τη γενική πτώση τους σε –ούς. Άρα το σωστό είναι να πούμε του ακριβούς, του πολυτελούς.

Συντάκτης: Πόπη Βασιλάκη, Υπ. Διδάκτωρ Επιστημών Αγωγής και Εκπαίδευσης

Influence:

Το βιογραφικό μου περιλαμβάνει σπουδές στην Ελληνική φιλολογία, μεταπτυχιακά στους τομείς της Ιστορίας και της Ειδικής Αγωγής…